Centrum Historische Talen

Het Centrum voor Historische Talen stelt zich tot doel de talen en de teksten uit het verleden te bestuderen om het heden beter te begrijpen. Het Centrum is een onafhankelijke vrijwilligersorganisatie die taalwetenschap wil brengen naar iedereen die daar belangstelling voor heeft. Uiteraard krijgen de fundamenten van de westerse beschaving daarbij veel aandacht, maar we willen ook ruimer gaan. De Klassieke Oudheid, met als voertalen Grieks en Latijn, ligt immers aan de basis van de westerse, de Byzantijnse en de islambeschaving en vormt op die manier tot de dag van vandaag een historisch bindmiddel tussen West- en Oost-Europa, het Midden-Oosten en Noord-Afrika. De Oudheid staat voor een gedeeld verleden en is een plek van ontmoeting voor alle erfgenamen ervan. Historische talen zijn echter ook intrinsiek interessant en dus het (be)studeren waard. Bovendien zijn ze complex en dus intellectueel uitdagend en vormend voor de geest

Vele Vlamingen hadden tijdens hun middelbare studie de kans om Latijn of Oudgrieks te leren; anderen hebben die kans niet gekregen en hebben daar toch spijt van. Het Centrum voor Historische Talen probeert daar iets aan te doen door klassieke talen als cursus aan te bieden. Klassieke talen en teksten op een toegankelijke manier vanaf beginnersniveau ontsluiten voor mensen die nooit echt de kans hebben gehad om hierin te delen, zien wij als een uitdaging met een maatschappelijke meerwaarde. Alle cursussen en lezingen worden gegeven door specialisten terzake.

Historische talen zijn niet beperkt tot de klassieke talen. Het Centrum voor Historische Talen wil ook aandacht geven aan de historische fases van de levende talen (als Middelnederlands of Oudfrans) en niet-westerse oude talen en literaturen, en rekent ook taalkundige disciplines met historische inslag als naamkunde, etymologie, dialectologie en paleografie tot zijn werkterrein.

Cursus Naamkunde (door Het Centrum voor Historische Talen)

Wat betekenen onze plaatsnamen en waar komen onze familienamen vandaan? Dat zijn de centrale vragen waar de naamkunde of onomastiek een antwoord probeert op te zoeken. De cursus naamkunde behandelt in 11 lessen een inleiding tot de Vlaamse toponymie en antroponymie.

Om zich te kunnen oriënteren, heeft de mens altijd al namen gegeven aan plaatsen in zijn omgeving. Die plaatsnamen werden niet zomaar uitgevonden, maar gaan terug op elementen uit de toen gangbare, dagelijkse woordenschat, waarmee een zinvolle, beschrijvende uitdrukking tot stand kwam. De toponymie gaat met andere woorden op zoek naar de oorspronkelijke of etymologische betekenis van een plaatsnaam. Dat leidt niet enkel tot inzicht in onze historische taalkunde, maar evenzeer tot kennis over onze vroegste bewoningsgeschiedenis. We bekijken niet alleen de nederzettingsnamen van de prehistorie tot de late Middeleeuwen, maar ook de microtoponymie van een dorp zoals terreinnamen, waternamen en straatnamen.

In het tweede deel van de lessenreeks wordt de Vlaamse antroponymie behandeld. We verkennen de evolutie van voornaam over bijnaam tot familienaam. We leren de oorspronkelijke betekenis van familienamen bloot te leggen en hoe we die kunnen indelen in categorieën. Daarnaast zien we ook hoe bijvoorbeeld de morfologie of de spelling van de familienaam verraadt waar de oorspronkelijke naamdrager vandaan komt.

Begin- en einddatum: van 27/9/2023 t.e.m. 13/12/2023 (geen les op 1/11/2023)
Lesmomenten: 11 woensdagen, telkens van 19.00u. tot 20.30u.
Maximaal aantal deelnemers: 20
Locatie: Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal en Letteren, Gent (Koningstraat 18)
Kostprijs: € 120

Cursus Latijn (door Het Centrum voor Historische Talen)

Doel van de lessenreeks is mensen die nooit of zeer kort met Latijn hebben kennisgemaakt, binnen te leiden in een taal ‘waarin geen woord vergeefs weerklinkt’ (R. Torfs). We besteden aandacht aan de taal, we lezen eenvoudige Latijnse teksten, maken kennis met de cultuur rond de taal en besteden aandacht aan de invloed van het Latijn op de moderne Europese talen.

De cursus in Gent bestaat momenteel uit één module van 12 lessen. In deze module ligt de klemtoon op de taalstudie. We leren de uitspraak van het Latijn en maken kennis met de basisgrammatica. Door oefeningen proberen we onze weg te vinden in de naamvallen, de verbuigingen en vervoegingen.

Latijn voor beginners I (najaar 2023) in GENT

Data: 28/9 – 5/10 – 19/10 – 26/10 – 2/11 – 9/11 – 16/11 – 23/11 – 30/11 – 7/12 – 14/12 – 21/12 (geen les op 12/10)
Lesmomenten: op donderdagochtend van 09.30 tot 11.45u
Maximaal aantal deelnemers: 15
Locatie: Buurthuis Prinsenhof, Rosanetuin, Zilverhof 34, 9000 Gent (bereikbaar via Tram 4, halte Lange Steenstraat).
Kostprijs: 120€ voor 12 lessen

Cursus Paleografie (door Het Centrum voor Historische Talen)

Hoe kwamen manuscripten en administratieve documenten in het verleden tot stand? Wie schreef, en waarom? Paleografie is een van de belangrijkste hulpwetenschappen om handgeschreven teksten uit het verleden te leren ontcijferen en die binnen hun ontstaans- en gebruikscontext te leren begrijpen.

Er wordt voornamelijk gewerkt met archiefbronnen uit de collectie van Archief Gent, waarbij de cursisten ook fysiek met die originele stukken in contact worden gebracht (waaronder ook Vlaamse Topstukken). Naast de paleografie worden ook andere karakteristieken van die bronnen belicht, zoals typologie, vorm en inhoud ervan. Die zijn van belang om de bronnen niet alleen te kunnen lezen, maar ook te kunnen begrijpen. Hierbij wordt aandacht besteed aan de processen waarin die bronnen tot stand gekomen zijn. Aspecten die aan bod zullen komen zijn:

Introductie over schrifttypes en de paleografische uitdagingen om handschriften te ontcijferen;
De stedelijke archiefvorming (cf. het doctoraat van Tineke Van Gassen over de middeleeuwse archiefvorming in Gent, met aandacht voor zowel charters als cartularia en andere registers);
Charters (met aandacht voor diplomatiek en zegelkunde, maar ook de inhoud van de charters voor de politieke en geografische ontwikkeling van Gent), vanaf de 12 de eeuw;
Financiële bronnen (rekeningen en penningkohieren), vanaf de 14 de eeuw;
Gerechtelijke bronnen (zoenboeken, verhoren en vonnissen in strafzaken), vanaf de 14 de eeuw;
Topografische en cartografische bronnen (atlassen, ommelopers, kaarten), vanaf de 16 de eeuw;
Beelddocumenten (tekeningen, bouwtekeningen, foto’s) met hun notities en in hun historische en administratieve context, bijv. tekeningen van verdwenen gebouwen in de 16 de eeuw, bouwaanvragen vanaf de 17 de eeuw, …
Akten en contracten betreffende bijv. de overdracht van onroerende goederen van burgers, 14 de -18 de eeuw (de willige rechtspraak van de schepenen, gedocumenteerd in de schepenregisters van de keure en gedele);
Registers van ambachten, schuttersgilden, broederschappen en religieuze instellingen, 14 de -18 de eeuw;
Parochieregisters, 16 de -18 de eeuw: boeken van dopen, huwelijken, overlijdens en begrafenissen;
Vondelingenregisters, 19 de eeuw, en bijhorende ‘bewijsstukken’;
Brieven, 16 de -20 ste eeuw, afkomstig uit diverse archieven.

Praktisch

Begin- en einddatum: 28/9/2023 – 21/12/2023 (geen les op donderdag 2 november 2023)
Lesmomenten: donderdag 20.00u tot 21.30u.
Maximaal aantal deelnemers: 20
Locatie: Archief Gent (Zwarte doos, Dulle Grietlaan 12, Gentbrugge)
Kostprijs: 120€ voor 12 lessen

Meer info? Klik hier of bezoek www.historischetalen.be

Centrum Historische Talen