Voordracht: “De landsman van de politiemacht: veldwachters in de 19de eeuw”

Voordracht: “De landsman van de politiemacht: veldwachters in de 19de eeuw”

door Filip Bastiaen ° Aalter 28 maart 1962

Opleiding

Master (licentiaat) Nieuwste Geschiedenis, Universiteit Gent 1984.

Titel eindverhandeling: De veldwachter in het spanningsveld van autoriteit en solidariteit. Het arrondissement Gent-Eeklo, 1830-1914.

Ander diploma’s en getuigschriften: geaggregeerde voor het secundair onderwijs (1985), akte van bekwaamheid houden openbare bibliotheek (1985), archiefbeheer (provinciale leergang, 1995), diverse modules burgerzaken (obac, 1997), communicatiemanagement e.a.

Professioneel

adjunct-directeur bij gemeentebestuur Aalter, sinds 1985: aanvankelijk in de culturele sector, nadien als diensthoofd Burgerzaken. Sinds 2011, door een reorganisatie en door gezondheidsproblemen, deeltijds (4/5) archivaris (vooral actief met digitalisering en ontsluiting).

Historisch onderzoek en interesses

• door toedoen van Luc Stockman, al vanaf 1987 actief in het Historisch Genootschap van het Meetjesland.
• redactiesecretaris van het jaarboek Appeltjes van het Meetjesland, dat een steeds grotere wetenschappelijke uitstraling kent: november 1989 – december 2013;
• ondervoorzitter: maart 1999 – oktober 2015;
• voorzitter: oktober 2015.

Verzorgt sinds 1991 voor het jaarboek een lopende historische bibliografie over het Meetjesland;

• publiceert in een tiental tijdschriften en jaarboeken, vooral op regionaal vlak, maar ook nationaal, een zeldzame keer internationaal;
• ruim tien jaar commissaris van de Koninklijke Bond van Oost-Vlaamse Volkskundigen, zetelde in provinciale jury’s voor prijzen voor geschiedenis en publicaties in Oost- en West-Vlaanderen, verzorgde bijna twaalf jaar een historische rubriek op Radio 2, een tiental jaar bestuurslid van de heemkundige kring Arthur Verhoustraete (Land van de Woestijne), stichter-voorzitter van Familiekunde Vlaanderen, afdeling Meetjesland (1988-1990) enz.;
• schreef meerdere hoofdstukken in de dorpsmonografieën over Bellem (1994) en Lotenhulle (2006). Voor die eerste kregen de auteurs de Prijs voor Plattelandsgeschiedenis van ABB;
• schreef in 1987 en boek over de Aalterse brandweer, dat voor de redactie van het vrt-programma Boulevard de basis vormde voor een aflevering over brandbestrijding.

Televisiereeksen en (andere) uitingen van volkscultuur hangen een vrij stereotiep beeld op van overheidsdiensten en de lokale politie: lui, dom en andere begrippen met een negatieve connotatie. Dit heeft een reden, maar of die op werkelijke toestanden is gecreëerd is een andere zaak.

Feit is dat er nog niet veel onderzoek naar het lokale overheidsapparaat in de 19^de eeuw gebeurde. Helaas overstijgt een deel van de (weinige) heemkundige publicaties over veldwachters niet echt het niveau van de folklore. Ook dat is begrijpelijk, want de bronnen liggen ook niet zo maar voor het rapen. Pas na jarenlang onderzoek, soms lijkt het tot in het meest absurde detail toe, menen we enig inzicht te krijgen in de instellinggarde champêtre. We geraken er steeds meer van overtuigd dat het doorgronden van deze functie ook het functioneren van de zelfregelende dorpsgemeenschappen komt bloot te leggen. Een dergelijk onderzoek loopt dan ook breed. Alleen al de benoeming omvat veel aspecten: bekendmaking van een vacature, het solliciteren, aanstelling en regelgeving, wat zijn de achtergronden en precedenten van de veldwachters, hoe zat het met hun opleiding, is er sprake van politisering van het ambt? De eigenlijke politiedienst is niet minder interessant, de verloning, eventueel hun bijberoepen, enz. Hoe is hun relatie met de lokale overheid? En hoe bekijkt de gewone man de garde? Kwam de veldwachter ook in 19^de-eeuwse volkscultuur voor?

Het onderwerp veldwachters biedt dus tal van mogelijkheden. Tijdens de lezing zal het onderwerp vanuit diverse invalshoeken en op basis van zowel officiële bronnen als 19^de-eeuwse (lokale) pers worden benaderd. Om alles concreter te maken zal regelmatig met voorbeelden uit de regio worden gewerkt.

Praktisch

Deze voordracht is GRATIS, inschrijving is wel verplicht.

Inschrijven kan bij de penningmeester via mail (penningmeester@familiekunde-gent.be) of telefonisch (09/251 22 83).